Centar za hiperbaričnu oksigenaciju

Šta je najbitnija stvara na svijetu?

Zaustavite disanje a nakon toga razmislite o odgovoru na postavljeno pitanje.

Hvala na tačnom odgovoru!

Covjek bez hrane moze da izdrzi 3 nedjelje, bez vode 3 dana a bez kiseonika 3 minuta.

Osim što je naophodan za život, kiseonik se primjenjuje i kao lijek. U osnovi velikog broja patoloških stanja nalazi se hipoksija – stanje smanjene količine ili sniženje parcijalnog pritiska kiseonika. Smanjenje koncentracije kiseonika u ćelijama i tkivima ima za posljedicu poremećaj u funkcionisanju ćelija, organa i organskih sistema a na primjer samo 3-4 minuta bez kiseonika je dovoljno da izazove trajna oštećenja moždanog tkiva.

Medicinska primjena kiseonika u lečenju brojnih oboljenja predstavlja rutinsku praksu u zdravstvenim ustanovama.

Kiseonik je LIJEK i kao takav ima :

• Indikacije
• Kontraindikacije(apsolutne i relativne)
• Doziranje i način upotrebe
• Mehanizam djelovanja
• Moguća neželjena dejstva
• Intrakcija sa drugim lijekovima

 

ŠTA JE HIPERBARIČNA OKSIGENACIJA?

Hiperbarična oksigenacija(HBO) je naučno utemeljena metoda koja se zasniva na primjeni 100%-tnog molekulskog kiseonika na pritisku okoline većem od atmosferskog. Sprovodi se u specijalnim uređajima-hiperbaričnim komorama, a u cilju liječenja različitih bolesti i stanja.

Postoji oko 30 poznatih fizioloških efekata HBO iz kojih proizilazi primjena ove vrste terapije i gotovo da nema oblasti medicine u kojoj se ne primenjuje hiperbarična oksigenacija.

 

NA KOM PRINCIPU SE ZASNIVA HBO TERAPIJA ?

Kiseonik se transportuje putem krvi i to na 2 načina: fizički rastvoren i vezan za hemoglobin. Hemoglobin je zasićen 97% tako da dodatno ima prostora za povećanje od svega 3 %. Međutim, terapijski učinak HBOT se zasniva na fizičkim zakonima koji omogućavaju rastvaranje kiseonika u plazmi. Povećanjem pritiska okoline, dolazi do rastvaranja udahnutog gasa(kiseonika) u plazmi i povećanja parcijalnog pritiska kiseonika. Na ovaj način se u krvi rasvori i do 20 puta više kiseonika, čime se osigurava njegov transport i korekcija hipoksije nezavisno od eritrocita. Tkivima i ćelijama se pruža raskoš kiseonika koji im je na raspolaganju i koji je neophodan kako za njihovo normalno funkcionisanje i za korigovanje hipoksije kao osnove brojnih oboljenja i patoloških stanja.

Shodno tome gotovo da nema oblasti medicine u kojoj se ne primenjuje hiperbarična oksigenacija.

HBO ima brojne efekte a neki od njih su:

• Angiogeneza-stimuliše rast kapilara u hipoksičnom tkivu i ubrzava zarastanje rana
• Hiperoksigenacija-visok nivo kiseonika pomaže u oporavku ćelijskih funkcija
• Osteogeneza-stimuliše stvaranje novog koštanog tkiva kod preloma i kompromitovanog koštanog tkiva
• Vazokonstrikcija-dovodi do smanjenja otoka
• Reparacija i regeneracija tkiva povećavanjem produkcije stem ćelija
• Smanjenje zapaljenja
• Stimulacija imunog odgovora
• Baktericidni I bakteriostatski efekat(naročito kod anaerobnih bakterija)
• Sinergističko dejstvo sa antibioticima

 

KOJA STANJA SE MOGU TRETIRATI HBO TERAPIJOM?

Hiperbarična oksigenacija se primjenjuje u brojnim granama medicine:

• Urgentna medicina – gasna gangrene, arterijska gasna embolija, trovanje ugljen-monoksidom,dekompresiona bolest, akutne traumatske ishemije(crush povrede i compartment sindrom)
• Hirurgija – infekcije mekih tkiva, nekrotizirajući fascitis, hronične rane, arterijski, venski i mješoviti ulkusi, dijabetično stopalo, dijabetična flegmona i gangrena, dekubitus
• Vaskularna hirurgija – Ateroskleroza, akutna i hronična arterijska insuficijencija, ishemijske promjene donjih ekstremiteta, Mb Buerger, Mb Raynaud, vaskulitis
• Neurologija – Multipla skleroza, Migrena, Cluster glavobolje, polineuropatije različite etiologije(dijabetična, alkoholna, medikamentozna), stanja posle CVI(šloga), neuralgija trigeminusa, Parkinsonova bolest, demencija
• Dermatovenerologija – pioderma gangrenosum, psorijaza
• Reumatologija – sistemska skleroza, osteoporoza, reumatoidni artrit, lupus, fibromialgija
• Ortopedija i traumatologija – disbarična osteonekroza, aseptična nekroza glave butne kosti i humerusa, osteomijelitis, crush povrede
• Plastična i rekonstruktivna hirurgija – kompromitovani kožni transplantati, opekotine, promrzline
• Urologija – Gangrena Fournier, postradijacioni cistitis, vaskularna impotencija
• Ginekologija – Sterilitet
• ORL- akutna gluvoća, maligni otitis externa, tinnitus, Bellova pareza
• Oftalmologija – okluzija centralne retinalne arterije
• Hematologija – teška anemija
• Gastroenterologija – ulcerozni kolitis i Kronova bolest
• Sportska medicina – tretiranje sportskih povreda mišića,kostiju, tetiva, ubrzan oporavak nakon iscrpljujućih takmičanja i treninga
• Pedijatrija – Cerebralna paraliza, autizam
• Onkologija – postradijaciona nekroza kože i mekih tkiva, povećanje radiosenzitivnosti tumorskog tkiva
• Neurohirurgija – cerebralni apsces, traumatske povrede mozga
• Stomatologija – osteomijelitis mandibule, infekcije nakon hirurških intervencija i ekstrakcije zuba, pre i posle ugradnje implanta

 

KOJA PRIPREMA JE NEOPHODNA PRIJE TRETMANA U KOMORI?

Prije tretmana u komori neophodan je pregled ljekara u našoj ustanovi koji će u odnosu na Vaše zdravstveno stanje odrediti plan liječenja i terapijski protokol. U cilju bezbjedne i adekvatne primjene HBO terapije, mogu se tražiti konsultativni pregledi specijalista(ORL, kardiolog, pulmolog, neurolog), dijagnostičke procedure(Rtg pluća, EKG, spirometrija, dopler krvnih sudova) i labaratorijske analize krvi i urina.

Nakon pregleda, a tokom pripreme za HBO terapiju, dobićete jasna pismena i usmena uputstva koja je neophodno pratiti radi adekvatnog terapijskog efekta hiperbarične oksigenacije i bezbjednosti tokom sprovođenja tretmana

 

DA LI JE TERAPIJA BEZBEDNA?

Tokom trajanja tretmana pacijent je sve vrijeme pod medicinskim nadzorom. Postoji audio i vizuelni kontakt a sa Vama u komori je uvjek neko od medicinskog osoblja. Terapija je potpuno bezbolna. Zbog sprečavanja eventualnih rizičnih situacija, pacijenti prije tretmana dobijaju jasna uputstva kako da se pripreme za tretman, kao i listu materija i uređaja koje je zabranjeno unijeti u komoru. U svakom trenutku tokom tretmana je omogućena komunikacija sa medicinskim osobljem koje upravlja komorom.

 

DA LI POSTOJE KOMPLIKACIJE TRETMANA U KOMORI?

Komplikacije u komori mogu biti posljedice povišenog pritiska ili dejstva kiseonika. Usled izloženosti povišenom pritisku može doći do barotraume različitih organa(uši, sinusi, pluća). Izloženost povišenim koncentracijama kiseonika pod pritiskom može dovesti do toksičnog dejstva kiseonika na CNS ili pluća. Može doći i do miopije koja je prolaznog karaktera.

 

KOLIKO JE TRETMANA POTREBNO U KOMORI? 

Broj tretmana u komori zavisi od oboljenja i stanja zbog kojeg se primjenjuje HBO terapija i određuje ga ljekar koji prati stanje pacijenta i to u odnosu na preporučene terapijske protokole, stanje pacijenta,  podnošenje tretmana a sve u skladu sa principima dobre kliničke prakse.

Za poboljšanje opšteg psiho-fizičkog statusa kod zdravih ljudi preporučuje se 10-15 ekspozicija. Kod hroničnih rana, komplikacija dijabeta, infekcija mekih tkiva preporučuje se 20-30 ekspozicija a kod osteomijelitisa 40-60 ekspozicija. Terapija se uglavnom obavlja jednom dnevno. U zavisnosti od oboljenja nekada se terapija obavlja 2 puta dnevno a kod anaerobnih infekcija mekih tkiva na svakih 8 sati.

Plan i protokol liječenja se pravi za svakog pacijenta individualno, u skladu sa zdravstvenim stanjem i potrebama pacijenta a u cilju postizanja što boljeg terapijskog efekta.

 

KOLIKO TRAJE I KAKO IZGLEDA JEDAN TRETMAN U KOMORI?

Tretman u komori zavisi od protokola koji je predviđen za liječenje. Obično tretmani traju od 60-90 minuta. Svaki tretman se sastoji iz tri faze:

• Faza kompresije – faza kada raste pritisak u komori. Tokom ove faze potrebno je da izjednačavate pritisak na jedan od načina koji će Vam biti objašnjeni usmeno i u pisanoj formi u uputstvu za pacijente.
• Faza izopresije – faza kada ste na terapijskom pritisku. Potrebno je samo da budete opušteni i skoncentrisani na disanje koje treba biti potpuno normalno, bez forsiranja.
• Faza dekompresije – faza povratka na normalan pritisak. Tokom ove faze nije potrebno izjednačavanje pritiska jer se to dešava spontano. Zabranjeno je zadržavati dah tokom ove faze tretmana.

 

KAKO PACIJENT U KOMORI REAGUJE NA POVIŠEN PRITISAK I DA LI JE MOGUĆE DA NEKOM POZLI?

• Pacijent u komori tokom tretmana ima isti osećaj kao kada se roni. U početku terapije, tokom faze kompresije, dolazi do povećanja pritiska u komori a pacijent to osjeti kao pritisak ili zapušenost u ušima. Potrebno je da pacijent, nekom od procedura sa kojima je upoznat prije tretmana, izjednači pritisak u ušima. Tokom boravka u komori, pacijent je svo vrijeme u kontaktu sa medicinskim osobljem koje će mu pomoći tokom ovog procesa, ukoliko ima problema.
• Ukoliko ima bilo kakvih tegoba kod pacijenta tokom tretmana, nadležni ljekar će prekinuti terapiju i reagovati u skladu sa situacijom.
• Prije ulaska u komoru pacijenti ne smeju biti gladni. Potrebno je unositi u organizam dovoljnu količinu tečnosti. Neophodno je primjenjivati svoju redovnu terapiju.
• Zbog mogućeg pada nivoa šećera u krvi tokom HBO tretmana kod dijabetičara, zabranjeno je primanje insulina 1 sat prije terapije.

 

KADA JE TRETMAN KISEONIKOM LIJEK IZBORA, KADA JE DOPUNSKI, TE DA LI SE KORISTI I U PREVENCIJI ILI U KOZMETIČKE SVRHE?

• HBO terapija je lijek izbora kod gasne gangrene, trovanja ugljen-monoksidom i dekompresione bolesti. U tim slučajevima hiperbarična oksigenacija spašava život.
• Za mnoge druge bolesti HBO terapija se primjenjuje zajedno sa drugim lijekovima i medicinskim procedurama. U medicini je neophodan multidisciplinarni pristup pacijentu i njegovom liečenju kao i upotreba više terapijskih procedura i medikamenata da bi se postigao zadovoljavajući rezultat. HBO terapija tu ima veliki značaj kod komplikacija dijabeta, hroničnih rana, problema sa cirkulacijom, infekcija kostiju, gangrene, gde se uz medikamentoznu i hiruršku terapiju značajno smanjuje vrijeme zarastanja, smanjuje broj amputacija, poboljšava kvalitet života. Ubrzava se process rehabilitacije nakon moždanog udara kao i nakon određenih operativnih zahvata.
• Sasvim je sigurno da HBO tretmani imaju svoje mjesto i u prevenciji kod zdravih ljudi i kod sportista. Poboljšava opšti psiho-fizički status i sve češće se primenjuje u tretiranju menadžerske bolesti. HBO tretmani se kod sportista primenjuju u cilju redukcije otoka i bola u akutnoj fazi, ubrzavanje zarastanja nakon fraktura kostiju i povreda mekih tkiva a naročito u cilju ubrzavanja oporavka usled iscrpljenosti i što bržeg povratka aktivnom treningu.
• Što se tiče primjene u kozmetici, HBO tretman se koristi zbog uticaja na ćelijski metabolizam, ubrzane sinteze kolagena i poboljšanja elastičnosti kože. Hiperbarična oksigenacija je danas neodvojivi deo antiage-ing medicine.

 

DA LI SE HBO TERAPIJA MOŽE KORISTITI U PREVENCIJI I LIJEČENJU COVID-a 19?

• Obzirom da HBO terapija utiče na poboljšanje imuniteta savjetuje se upotreba u periodima kada je velika aktivnost respiratornih virusnih infekcija
• Obzirom da je hipoksija jedan od glavnih problema kod COVID-a, primenjuje se HBO terapija u cilju popravljanja hipoksije ali kod strogo indikovanih slučajeva jer još ne postoje studije koje potvrđuju terapijski efekat HBOT kod COVID-a.
• U periodu nakon COVID-a, primjenjuje se terapija HBOT u cilju saniranja komplikacija i bržeg oporavka    

 

DA LI SVI MOŽEMO DA KORISTIMO HBO TRETMAN?

NE!

HBO tretman je veoma bezbjedan za primenu ali postoje apsolutne i relativne kontraindikacije za HBO.

Apsolutne kontraindikacije:

• Nesanirani pneumotoraks
• Određene vrste lekova: citostatici(bleomicin, cisplatin doxorubicin), disulfiram, sulfamylon

Relativne kontraindikacije:

• Asthma, HOBP, bulozne promene na plućima
• Infekcije gornjih respiratornih puteva
• Klaustrofobija
• Epilepsija
• Trudnoća
• Febrilnost
• Kongenitalna sferocitoza
• Disfunkcija Eustahijeve tube
• Prisustvo pacemaker-a

Kontraindikacije su veoma rijetke a za neka stanja koja su trenutno kontraindikovana nakon ispunjavanja određenihe uslova može se bezbjedno sprovesti tretman.

Za dodatne informacije o hiperbaričnoj oksigenaciji molimo Vas da kontaktirate Centar za hiperbaričnu medicinu bolnice CODRA